Thương mại hàng hóa thế giới hiện được dự báo sẽ tăng trưởng 0,9% vào năm 2025, tăng so với mức giảm -0,2% được dự báo vào tháng 4 nhưng giảm so với ước tính 2,7% trước khi tăng thuế. Các nhà kinh tế của WTO cho biết trong bản cập nhật dự báo được công bố vào ngày 08/8 rằng việc tăng thuế chủ yếu là do việc nhập khẩu ưu đãi trước vào Hoa Kỳ. Tuy nhiên, mức thuế suất cao hơn theo thời gian sẽ gây áp lực lên thương mại, khiến mức tăng trưởng khối lượng thương mại dự kiến trong năm tới giảm xuống còn 1,8% từ mức 2,5% trước đó. Sự gia tăng đột biến lượng hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ trong quý đầu tiên trước khi tăng thuế quan được dự đoán rộng rãi đã góp phần vào việc điều chỉnh tăng dự báo cho năm 2025 được công bố trong báo cáo Triển vọng và Thống kê Thương mại Toàn cầu tháng 4. Việc tăng thuế quan - bao gồm cả những mức thuế có hiệu lực trong tháng 8 - sẽ làm giảm thương mại trong nửa cuối năm 2025 và năm 2026.
Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cho biết thương mại toàn cầu đã cho thấy khả năng phục hồi trước những cú sốc dai dẳng, bao gồm cả việc tăng thuế quan gần đây. Nhập khẩu được đẩy mạnh và điều kiện kinh tế vĩ mô được cải thiện đã mang lại sự cải thiện nhẹ cho triển vọng năm 2025. Tuy nhiên, tác động toàn diện của các biện pháp thuế quan gần đây vẫn đang diễn ra. Bóng đen của sự bất ổn về thuế quan tiếp tục đè nặng lên niềm tin kinh doanh, đầu tư và chuỗi cung ứng. Sự bất ổn vẫn là một trong những yếu tố gây gián đoạn nhất trong môi trường thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải tránh được một chu kỳ trả đũa lẫn nhau rộng hơn, có thể gây tổn hại rất lớn đến thương mại toàn cầu. Ban Thư ký WTO sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ các diễn biến, bao gồm cả việc tiếp tục nghiên cứu tác động của các biện pháp thuế quan mới nhất đối với tỷ trọng thương mại toàn cầu được thực hiện theo nguyên tắc Tối huệ quốc (MFN). Các thành viên cũng sẽ tiếp tục làm việc để bảo vệ sự ổn định và khả năng dự đoán, vốn rất cần thiết cho hệ thống thương mại thế giới.
Các nền kinh tế châu Á được dự báo vẫn là động lực tích cực lớn nhất cho tăng trưởng khối lượng thương mại hàng hóa thế giới vào năm 2025, mặc dù đóng góp của khu vực này vào năm 2026 sẽ nhỏ hơn so với dự đoán hồi tháng 4. Bắc Mỹ sẽ tác động tiêu cực đến tăng trưởng thương mại toàn cầu trong cả năm 2025 và 2026, nhưng tác động tiêu cực của khu vực này trong năm nay sẽ nhỏ hơn so với ước tính trước đây do lượng hàng nhập khẩu vào Mỹ tăng mạnh hơn dự kiến trong quý I. Trong khi đó, đóng góp của châu Âu vào thương mại năm 2025 đã chuyển từ mức tích cực vừa phải sang mức tiêu cực nhẹ. Các khu vực khác, bao gồm các nền kinh tế có xuất khẩu chủ yếu là sản phẩm năng lượng, sẽ chứng kiến đóng góp tích cực của họ vào tăng trưởng thương mại giảm dần trong giai đoạn 2025-2026 do giá dầu thấp làm giảm doanh thu xuất khẩu và làm giảm nhu cầu nhập khẩu.
Nhập khẩu của Bắc Mỹ dự kiến sẽ giảm 8,3% vào năm 2025, thấp hơn mức giảm 9,6% được dự báo trong dự báo hồi tháng 4. Tác động tích cực này tương ứng với mức tăng trưởng 4,9% mạnh hơn dự kiến của xuất khẩu châu Á, tăng so với mức 1,6% trong dự báo trước đó. Tăng trưởng xuất khẩu và nhập khẩu của châu Âu trong năm nay lần lượt là -0,9% và 0,4%, yếu hơn một chút so với dự báo của chúng tôi hồi tháng 4, trong khi xuất khẩu của Bắc Mỹ sẽ ít tiêu cực hơn (4,2%). Mức giảm thương mại dự kiến -0,2% cho năm 2025 trong dự báo tháng 4 dựa trên các biện pháp hiện hành tại thời điểm đó (ngày 14/4), bao gồm việc Hoa Kỳ tạm dừng áp dụng thuế quan "đối ứng". Các thỏa thuận tiếp theo của Hoa Kỳ với Trung Quốc và Vương quốc Anh đã nâng dự báo cho cả năm lên 0,3%, nhưng mức thuế cao hơn đối với thép và nhôm sau đó đã đưa con số này trở lại mức 0,1%. Mức thuế quan cao hơn có hiệu lực vào ngày 07/8 sẽ ngày càng gây áp lực lên thương mại, nhưng điều này sẽ được cân bằng với các tác động tích cực từ việc mua hàng trước và tích trữ hàng tồn kho, những yếu tố sẽ phải được giải quyết vào một thời điểm nào đó. Những động lực tích cực cũng đến từ môi trường kinh tế vĩ mô được cải thiện, mặc dù điều này phụ thuộc vào mức độ bất ổn cao.
Nhìn chung, dự báo tăng trưởng thương mại hàng hóa năm 2025 đã cải thiện lên 0,9%, có thể chia thành hai yếu tố tích cực và một yếu tố tiêu cực.
Thứ nhất, nhập khẩu của Hoa Kỳ đã tăng vọt trong nửa đầu năm 2025, tăng 11% so với cùng kỳ năm trước về khối lượng, do nhập khẩu trước và tích trữ hàng tồn kho. Sự gia tăng này bao gồm mức tăng mạnh 14% so với quý trước trong Quý 1, sau đó là mức giảm 16% trong Quý 2 (đã điều chỉnh theo mùa). Việc nhập khẩu chuyển sang Quý 1 có thể dẫn đến nhu cầu nhập khẩu thấp hơn trong tương lai. Sự điều chỉnh này dự kiến sẽ diễn ra vào nửa cuối năm 2025, nhưng một số sẽ chỉ xảy ra vào năm 2026 trở đi. Do đó, yếu tố này sẽ tạm thời thúc đẩy triển vọng thương mại năm 2025. Yếu tố nhập khẩu trước này đóng góp nhiều nhất vào dự báo cập nhật. Cần lưu ý rằng một mô hình tương tự, mặc dù ít cực đoan hơn, có thể được thấy trong nhập khẩu từ các quốc gia khác, có thể do lo ngại về sự trả đũa.
Thứ hai, triển vọng kinh tế vĩ mô toàn cầu hiện đang thuận lợi hơn so với dự kiến của nhiều nhà kinh tế hồi tháng 4. Góp phần vào sự cải thiện môi trường kinh tế là sự mất giá của đồng đô la Mỹ so với các loại tiền tệ khác, điều này sẽ giúp nới lỏng điều kiện tài chính cho các nền kinh tế đang phát triển. Giá dầu giảm cũng sẽ hỗ trợ tăng trưởng ở các nền kinh tế sản xuất, mặc dù đồng thời có thể làm giảm nhu cầu nhập khẩu ở các khu vực sản xuất dầu.
Thứ ba, những thay đổi về thuế quan gần đây dự kiến sẽ có tác động tiêu cực tổng thể đến triển vọng thương mại toàn cầu so với dự báo hồi tháng 4. Điều này xuất phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố. Một mặt, thỏa thuận đình chiến thương mại Mỹ-Trung và các khoản miễn trừ thuế quan đối với ô tô đang đóng góp tích cực; mặt khác, mức thuế quan "đối ứng" cao hơn được áp dụng vào ngày 07/8 dự kiến sẽ ngày càng gây áp lực lên hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ và làm giảm xuất khẩu của các đối tác thương mại của nước này trong nửa cuối năm 2025 và năm 2026.
Nguồn: Thu Hiên, Tạp chí cộng sản