Ngày 8/7 là thời hạn khép lại khoảng thời gian một tháng để đăng ký các ứng cử viên cho vị trí Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Theo đó, danh sách được WTO chốt lại bao gồm 6 ứng cử viên đang cạnh tranh để trở thành người đứng đầu tiếp theo của WTO - một tổ chức đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng ngay cả trước khi cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu do đại dịch gây ra.

Người đứng đầu mới của WTO có trọng trách là phải hồi sinh các cuộc đàm phán thương mại bị đình trệ, đặt nền tảng cho hội nghị bộ trưởng vào năm 2021 - một trong những sự kiện lớn của WTO - và xoa dịu quan hệ với Washington. Mỹ nhiều lần đe dọa rời khỏi WTO, đã làm tê liệt hệ thống kháng cáo giải quyết tranh chấp của tổ chức này kể từ tháng 12 năm ngoái và muốn Trung Quốc rời khỏi nhóm các nền kinh tế đang phát triển.

Quá trình lựa chọn người kế nhiệm Tổng giám đốc WTO Roberto Azevedo chỉ có thể diễn ra trong 3 tháng thay vì 9 tháng như thông thường, trước động thái bất ngờ hồi giữa tháng 5 khi ông Azevedo (62 tuổi) tuyên bố sẽ kết thúc nhiệm kỳ sớm một năm vì lý do cá nhân.

Thay vì một cuộc bầu cử, thủ tục lựa chọn nhà lãnh đạo mới của WTO phụ thuộc vào việc tìm kiếm sự đồng thuận, với các ứng cử viên dần dần bị loại. Một cuộc bỏ phiếu có thể là biện pháp cuối cùng, nhưng kịch bản đó chưa bao giờ xảy ra. Năm 1999, khi các quốc gia không thể quyết định giữa hai ứng cử viên, thì cả hai ứng cử viên đều phục vụ WTO theo nhiệm kỳ mỗi người ba năm. Người kế nhiệm sẽ phải đối mặt một nhiệm vụ khó khăn, với WTO bị kẹt giữa căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc. Nếu không thể đạt được sự đồng thuận kịp thời, một trong bốn phó tổng giám đốc sẽ nắm quyền vào tháng 9.

Sáu ứng cử viên là Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee; cựu Bộ trưởng Ngoại giao Kenya Amina Mohamed; cựu Phó Tổng giám đốc WTO của Mexico Jesus Seade Kuri; cựu Bộ trưởng Tài chính và Ngoại giao Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala; cựu Nhà ngoại giao Ai Cập Hamid Mamdouh; và cựu Bộ trưởng Ngoại giao Moldova Tudor Ulianovschi. Trong số các tổng giám đốc kể từ khi WTO được thành lập năm 1995, ba người đến từ châu Âu, mỗi khu vực từ châu Đại Dương, châu Á và Nam Mỹ đều từng có một người. Chưa bao giờ có một nhà lãnh đạo WTO đến từ châu Phi và lục địa này đang có cơ hội cho lần lựa chọn này, mặc dù không có nguyên tắc luân phiên khu vực trong việc đảm nhiệm vị trí người đứng đầu cơ quan thương mại toàn cầu.

Quỳnh Anh, Văn phòng BCĐLNKT