Việc tham gia và thực thi các FTA xuất khẩu đã giúp hàng hóa Việt Nam đi sâu vào thị trường các nước đối tác, cán cân thương mại Việt Nam duy trì đà xuất siêu.
Sáng 30/9, tại TP. Đà Nẵng, Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội tổ chức Hội nghị chuyên đề về công tác điều ước quốc tế và các hiệp định thương mại tự do (FTA) tại các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên.
Hội nghị do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Mạnh Tiến chủ trì, điều hành với sự tham gia của các chuyên gia đàm phán, đối ngoại các FTA và đại diện Bộ, ngành, lãnh đạo 15 tỉnh, thành phố khu vực miền Trung - Tây Nguyên.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Mạnh Tiến cho biết, hiện Việt Nam đã tham gia ký kết 16 FTA Việt Nam cùng nhiều điều ước quốc tế khác. Việc ký kết, gia nhập các điều ước quốc tế và tham gia các FTA đã đóng góp quan trọng vào việc mở rộng và đưa quan hệ của nước ta với các đối tác đi vào chiều sâu, tạo thế đan xen lợi ích, góp phần gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.
Thực hiện có hiệu quả các FTA, nhất là các FTA thế hệ mới đã tạo ra cơ hội mở rộng, đa dạng hóa thị trường với mức ưu đãi cao, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng, mạng lưới sản xuất toàn cầu; góp phần tích cực vào quá trình đổi mới đồng bộ và toàn diện, khơi dậy tiềm năng của đất nước và sức sáng tạo của các tầng lớp nhân dân, cải thiện đời sống nhân dân, nâng cao trình độ phát triển, giảm dần tỉ trọng gia công lắp ráp của nền kinh tế.
Bên cạnh những mặt thuận lợi, việc thực thi các FTA và các điều ước quốc tế cũng bộc lộ những điểm cần phải xem xét, điều chỉnh trong thời gian tới. “Hội nghị nhằm đánh giá lại những kết quả thực hiện các điều ước quốc tế và các FTA tại khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Trong đó, khuyến khích phát huy những kết quả tích cực đã đạt được; trao đổi các giải pháp để điều chỉnh, khắc phục những tồn tại, đặc biệt là trao đổi về vấn đề nội địa hóa, phổ biến thông tin đến doanh nghiệp”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Mạnh Tiến nói.
Tại hội nghị, các đại biểu tập trung đánh giá việc tổ chức thực hiện các điều ước quốc tế và các FTA, gồm: Việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm tổ chức, triển khai các điều ước quốc tế; công tác tổ chức bộ máy, cơ chế hoạt động, phối hợp trong tổ chức thực hiện các điều ước quốc tế của Chính phủ, các bộ, ngành liên quan và các địa phương; vai trò và trách nhiệm của các cơ quan hữu quan trong việc giám sát triển khai các điều ước quốc tế; đánh giá kết quả thực hiện và thông tin tuyên truyền về các hiệp định thương mại tự do; các vướng mắc, khó khăn, nguyên nhân, hướng khắc phục.
Thông tin về việc tổ chức thực hiện các FTA, bà Phạm Quỳnh Mai - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại Đa biên, Bộ Công Thương - cho biết, trong 8 năm qua, từ khi Việt Nam tham gia và thực thi các FTA, xuất khẩu Việt Nam đã đi rất sâu vào thị trường các nước đối tác và cán cân thương mại Việt Nam duy trì đà xuất siêu. “Nổi bật là khi ký kết và thực thi 3 FTA thế hệ mới là EVFTA, CPTPP, UKVFTA, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng vô cùng mạnh mẽ. Đặc biệt là với CPTPP đã mở cửa cho hàng hóa Việt Nam vào các thị trường mới hoàn toàn đó là Canada, Mexico, Peru. Tăng trưởng đến các thị trường FTA của Việt Nam những năm qua đều duy trì 2 con số, kim ngạch xuất khẩu vào các thị trường mới có FTA cũng rất ấn tượng”, bà Phạm Quỳnh Mai thông tin.
Bên cạnh những kết quả ấn tượng đã đạt được, theo Vụ Chính sách thương mại Đa biên, việc thực thi các FTA vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Gồm, tỷ trọng các FTA thế hệ mới trong xuất khẩu chung còn khiêm tốn, các doanh nghiệp FDI còn chiếm tỷ trọng lớn, hàng xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là dạng thô, chưa xây dựng nhiều thương hiệu tại thị trường FTA. Bên cạnh đó, việc phổ biến thông tin, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chưa đầy đủ, có nơi chưa tốt, nội dung phổ biến còn chung chung, chưa tập trung nội dung doanh nghiệp quan tâm; hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp còn chung chung, dàn trải, chương trình kết nối doanh nghiệp và tổ chức tín dụng chưa phát huy hiệu quả; công tác hoàn thiện thể chế, chính sách, nội luật hóa cam kết còn chưa chủ động, có lúc còn chậm. Ngoài ra, cán bộ phụ trách thực thi FTA còn thiếu về lượng và yếu về chất, ngân lực chuyên trách FTA của doanh nghiệp còn hạn chế; vấn đề phát triển vền vững chưa được quan tâm đúng mức, tận dụng các FTA tại các địa phương còn thấp.
Theo bà Phạm Quỳnh Mai, nguyên nhân hạn chế này là do nhận thức của các cán bộ của bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là doanh nghiệp trong hội nhập kinh tế quốc tế, thực thi các FTA còn chưa được đầy đủ; công tác giám sát thực thi chưa được thường xuyên....
Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tập trung vào nhóm giải pháp tuyên truyền và giám sát thực thi các FTA. Trong nhóm giải pháp tuyên truyền, Bộ Công Thương sẽ đổi mới phương pháp phổ biến thông tin thông qua xây dựng các video tuyên truyền, hỗ trợ thực hiện các cam kết các FTA. Trong giám sát thực thi các FTA, Bộ Công Thương sẽ xây dựng bộ chỉ số giám sát thực thi các FTA (FTA Index).
Ngoài ra, tiếp tục thực hiện các nhóm giải pháp về thể chế, hỗ trợ doanh nghiệp, nhân lực và các giải pháp khác.
Thanh Tùng, Bộ Công Thương