Trước những khó khăn kép mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt thì việc tận dụng cơ hội từ FTA giúp doanh nghiệp phục hồi và phát triển bền vững.
Khảo sát Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy, có tới 92% doanh nghiệp cho biết bị tác động tiêu cực bởi dịch Covid-19. Hầu hết các doanh nghiệp trong tất cả các lĩnh vực ngành nghề và các địa phương đều phải đương đầu với các vấn đề như khó tiếp cận khách hàng (60%), thiếu hụt nhân công (53%), mất cân đối dòng tiền (52%), đứt gãy chuỗi cung ứng (52%)…
Tại Diễn đàn ‘Giải pháp đột phá nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp phục hồi và phát triển bền vững’ diễn ra ngày 19/8, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho hay, những khó khăn trong kinh doanh cùng với tác động của dịch Covid-19 đã khiến cho các doanh nghiệp dè dặt hơn khi xây dựng kế hoạch kinh doanh và điều đó cũng ảnh hưởng không nhỏ tới năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Song song đó, quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra hết sức mạnh mẽ, đặc biệt trong điều kiện Việt Nam đang tham gia các hiệp định thương mại song phong, đa phương… Vì vậy, việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp đang diễn ra gay gắt.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phan Minh Thông - Chủ tịch HĐQT – Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phúc Sinh - cho biết, Việt Nam là một đất nước nông nghiệp và xuất khẩu rất nhiều mặt hàng nông sản trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã không quan tâm đến truy suất nguồn gốc, trồng trọt ở đâu,... Các doanh nghiệp làm nội địa tại Việt Nam dù lớn, nhưng không gắn chặt với các vùng sản xuất, chế biến, trong khi các khách hàng châu Âu rất quan tâm đến phát triển bền vững và truy suất nguồn gốc.
Chia sẻ câu chuyện từ chính doanh nghiệp mình, ông Phan Minh Thông cho hay, trong 6 tháng đầu năm 2022, doanh số của Phúc Sinh đã tăng 50% so với 2021, vì chúng tôi đầu tư rất nhiều vào các hoạt động có chiều sâu, phát triển bền vững để đáp ứng với nhu cầu mà thế giới đã thay đổi, hoặc có đòi hỏi cao hơn. Ông Phan Minh Thông cho rằng, có một bài toán hiện nay là các công ty phải đầu tư vào trong ngành chế biến, bởi vì nếu không đầu tư chế biến, thì việc cạnh tranh càng trở nên khó khăn.
Tận dụng cơ hội từ các FTA
Ông Trịnh Minh Anh - Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế - cho biết, những năm gần đây, Việt Nam đã đẩy mạnh hội nhập trong lĩnh vực kinh tế trên nhiều góc độ. Điều này được thể hiện từ việc tích cực tham gia các diễn đàn, tổ chức kinh tế quốc tế cho tới việc đàm phán, ký kết các Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác trong khu vực và trên thế giới.
Thực tế thời gian qua, đã có nhiều doanh nghiệp đã tận dụng được lợi ích từ các cam kết mở cửa thị trường FTA đã ký kết. Theo số liệu của Bộ Công Thương, hàng năm, đã có hơn 1 triệu bộ C/O ưu đãi được cấp với trị giá khoảng 61,19 tỷ USD, với mức tăng khoảng 15% về trị giá và tăng 10% về số lượng bộ C/O hàng năm.
Kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường là thành viên Hiệp định CPTPP đạt mức tăng tốt, thể hiện bước đầu tận dụng hiệu quả các cam kết từ Hiệp định này để thúc đẩy xuất khẩu, đa dạng hoá thị trường xuất khẩu.
Nhờ vậy mà trong 2 năm qua, mặc dù kinh tế thế giới có nhiều rủi ro, bất ổn, thương mại toàn cầu giảm sút, xuất khẩu của các nước trong khu vực đều giảm so với năm trước, Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng xuất khẩu khả quan. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa năm 2021 đạt kỷ lục là 668,5 tỷ USD, tăng 22,6% so với năm 2020, trong đó kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 19%; xuất siêu tới 4 tỷ USD.
Theo ông Trịnh Minh Anh, cơ hội và thách thức từ các FTA là song hành và khá rõ ràng, tuy nhiên, các FTA chỉ có thể mang lại lợi ích thực sự cho nền kinh tế khi cộng đồng doanh nghiệp có thể phát huy tối đa vai trò và năng lực của mình trong quá trình thực thi các Hiệp định.
Để tiếp tục mở rộng và chiếm lĩnh thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, ông Trịnh Minh Anh - cho rằng, doanh nghiệp cần đón đầu và tận dụng cơ hội về dòng vốn dịch chuyển đầu tư; đặc biệt là dòng vốn đầu tư của các nước ra khỏi Trung Quốc, Hồng Kông...
Cùng với đó, khai thác cơ hội ở các thị trường Việt Nam đã có FTA nhất là tại các là thị trường EU, Hoa kỳ... Đặc biệt, doanh nghiệp cần chú ý đến vấn đề nguồn gốc xuất xứ hàng hóa của sản phẩm và để tận dụng tối đa ưu đãi của 15 FTA, doanh nghiệp cần liên kết chặt trẽ với các ngành, cơ quan chức năng. Cần tìm hiểu rõ chuỗi cung ứng của mình để cố gắng lấp hoặc tham gia lấp đầy các chỗ đứt, gãy của các chuỗi cung ứng này.
Lưu ý với các doanh nghiệp trong nước về khía cạnh phát triển bền vững, ông Nguyễn Hải Minh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) - nhấn mạnh, đây là nội dung được châu Âu đặc biệt quan tâm, và đã đề ra chiến lược với 3 trụ cột chính gồm: bảo vệ môi trường, thúc đẩy quyền con người và quyền của người lao động, trách nhiệm của doanh nghiệp với xã hội. Ba trụ cột này được lồng vào chính sách thương mại của khối, cũng như được thể hiện trong Hiệp định EVFTA. Doanh nghiệp phải cam kết và đạt được các tiêu chuẩn liên quan đến phát triển bền vững mới có thể hưởng ưu đãi thuế quan.
Cùng với việc tận dụng cơ hội từ các FTA, trong bối cảnh bị hạn chế bởi dịch bệnh, tiến tới hội nhập không giới hạn, để doanh nghiệp tồn tại và phát triển, con đường tất yếu là chuyển đổi số. “Các số liệu cho thấy, có 69% doanh nghiệp khu vực châu Á Thái Bình Dương đang đẩy nhanh chuyển đổi số để đối phó với đại dịch, nhưng con số này ở Việt Nam là 47%, cho nên chuyển đổi số là một nhu cầu cấp thiết đối với nước ta”, ông Nguyễn Trọng Đường - Vụ Quản lý doanh nghiệp (Bộ Thông tin và Truyền thông) chia sẻ.
Thu Huyền, Bộ Tài chính