Login     

Tin tức

25 Latest Articles Các bài viết | Lưu trữ | Tìm kiếm

Chuyển hướng thương mại sau hai năm cuộc chiến thuế quan

Cập nhật: 19/07/2020

Trong hai năm qua, Tổng thống Donald Trump đã tăng thuế đối với hàng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc hơn 500%. Năm 2018, những hàng hóa này đại diện cho hơn 1/5 tất cả những gì người Mỹ mua ở nước ngoài. Các loại thuế mới, có vẻ như là đòn bẩy cho các cuộc đàm phán, dường như không thể dỡ bỏ khi các cuộc thảo luận giữa Washington và Bắc Kinh ngày càng trở nên khó khăn hơn.

Bằng cách phân tích dữ liệu thương mại, các nhà nghiên cứu xác định khả năng hàng hóa Trung Quốc chuyển qua các nước thứ ba và sau đó sang Mỹ trong nỗ lực tránh thuế quan. Gần 400 triệu USD hàng hóa phù hợp với đánh giá này đã đến Mỹ từ Việt Nam, Đài Loan và Thái Lan trong quý đầu tiên của năm 2020. Với mức thuế suất trung bình hiện tại là 19,3%, sau mức cao nhất là 21% vào năm ngoái, con số này có thể lên tới 60 triệu USD trong nỗ lực tránh thuế trừng phạt.

4825 tm2

Gary Clyde Huffbauer, một học giả thương mại lâu năm, đưa ra một ước tính sơ bộ, dựa trên kinh nghiệm tránh né các lệnh trừng phạt kinh tế, rằng 5% đến 10% hàng nhập khẩu trước thuế quan của Mỹ từ Trung Quốc có thể được điều chỉnh nhãn mác để tránh các mức thuế mới. Ước tính đó thể hiện một phạm vi từ 22 tỷ USD đến 45 tỷ USD thương mại, dựa trên số liệu năm 2019 nhập khẩu từ Trung Quốc trị giá 452 tỷ USD.

Giống như một con đập trên sông, thuế quan mới đang gửi hàng hóa chảy theo các hướng khác nhau, tạo ra các kênh mới cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Hàng hóa Trung Quốc được thay đổi dán nhãn là một hồi chuông cho sự phát triển tiếp theo của các cụm công nghiệp toàn cầu đang nổi lên sau sự tấn công của Covid-19 và chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng. Những thách thức trong việc thực thi và thu thuế được thực hiện rõ ràng bởi các mức thuế mới, vẫn chưa hoàn thành mục tiêu là thu hẹp thâm hụt thương mại của Mỹ và giành được đòn bẩy mới trong các cuộc đàm phán với Trung Quốc.

Trước cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump, Mỹ đã tự hào về một số mức thuế trung bình thấp nhất trên thế giới, với mức thuế trung bình là 1,6%. Điều đó đã không loại bỏ gian lận, nhưng có xu hướng giới hạn trong một số lĩnh vực rất cụ thể: Hàng hóa phải chịu hình phạt bổ sung theo các quy tắc toàn cầu được thiết kế để trừng phạt các quốc gia mang lại lợi ích không công bằng cho các nhà xuất khẩu của họ. Dù có hay không những mức thuế được thanh toán là khó biết.

Khi các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa vào Mỹ, thông tin cung cấp cho Hải quan Mỹ về nguồn gốc của hàng hóa được coi là vấn đề riêng tư và không được tiết lộ cho công chúng ngay cả khi nghi ngờ vi phạm pháp luật. Vì vậy, các nhà sản xuất Mỹ từ lâu đã nghi ngờ rằng nhiều gian lận đã xảy ra hơn là bị bắt. Họ có thể đã đúng: Cơ quan giải trình trách nhiệm Chính phủ Mỹ ước tính rằng kể từ năm 2001, một số thuế quan trừng phạt trị giá 4,5 tỷ USD đã được đánh giá nhưng không bị kiểm soát, phần lớn là do quá trình phức tạp, tốn thời gian mà các mức thuế được đánh giá và thu thập.

Các nhà sản xuất Mỹ lo ngại về việc thực thi hải quan chỉ tăng lên kể từ khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới năm 2001 và trở thành nước đi đầu về xuất khẩu thế giới và là nguồn nhập khẩu lớn nhất của Mỹ. Quy mô của lực lượng lao động Trung Quốc với chi phí tương đối thấp đã định hướng lại nền kinh tế toàn cầu xung quanh xuất khẩu của Trung Quốc. Thậm chí có bằng chứng cuộc cách mạng này đã khiến Mỹ gặp bất ổn chính trị mới.

Không còn nghi ngờ gì nữa, sự trỗi dậy của Trung Quốc đã tạo ra một suy nghĩ lại về sự đồng thuận quốc gia của Mỹ đối với thương mại tự do không bị cản trở bởi các loại thuế quá mức. Một hậu quả là sự từ chối sự tham gia của Mỹ vào Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một nỗ lực đầy tham vọng của chính quyền thời Obama để tạo ra một khối thương mại tự do mới, bởi cả các nhà lãnh đạo Đảng Cộng hòa và Dân chủ.

Một kết quả khác, được cho là, cuộc bầu cử của Trump, và thuế quan mà ông áp đặt. Nhưng kết quả của những loại thuế nhập khẩu mới này là gì? Mô hình thương mại thay đổi như thế nào?

Để hiểu làm thế nào các mô hình thương mại đang thay đổi, các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu thương mại toàn cầu để xác định các sản phẩm đã lẩn tránh thuế. Trước tiên, chọn xem xét thương mại giữa Mỹ, Trung Quốc và Việt Nam, vì xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng trưởng nhanh. Với ba tiêu chí được sử dụng: Thứ nhất, xem xét xuất khẩu sản phẩm từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm từ quý 1/2017 xuống quý đầu năm 2020 hơn 25%. Trong số đó, chỉ xem xét các sản phẩm có xuất khẩu từ Trung Quốc sang Việt Nam và từ Việt Nam sang Mỹ, tăng gấp ba lần so với cùng kỳ. Cuối cùng, chỉ xem xét xuất khẩu các sản phẩm tăng hơn 1 triệu USD giữa cả Trung Quốc và Việt Nam và Việt Nam và Mỹ. Các nhà phân tích tìm thấy tám sản phẩm đáp ứng các điều kiện này, bao gồm cả áo len, nệm và máy hút bụi... Tất cả tám trong số các sản phẩm này đã phải đối mặt với việc tăng thuế từ năm 2018. Có thể đây là những mẫu hình cho thấy việc điều chỉnh dán nhãn hàng hóa đang diễn ra.

Một ví dụ về thương mại của một sản phẩm khác là khăn tay và khăn giấy. Trong năm 2015 và đầu năm 2016, hầu như không xuất khẩu khăn tay và khăn giấy từ Trung Quốc sang Việt Nam hoặc từ Việt Nam sang Mỹ. Trong quý đầu tiên của năm 2020, cả hai cặp xuất khẩu này đạt gần 3 triệu USD. Trong khi đó, khăn tay và khăn giấy xuất khẩu sang Mỹ từ Trung Quốc đã giảm từ hơn 40 triệu USD trong quý đầu tiên của năm 2018 xuống còn 23 triệu USD vào năm 2020. Mặc dù có thể đây là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng điều đáng ngạc nhiên là sự gia tăng mạnh đã xảy ra sau khi Mỹ tăng thuế đối với sản phẩm.

Các nhà phân tích đã xem xét xuất khẩu sản phẩm từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm 5%, thay vì 25%. Và xem xét các sản phẩm mà thương mại Trung Quốc-Việt Nam và Việt Nam-Mỹ tăng gấp đôi, không tăng gấp ba, đã tìm thấy 21 sản phẩm đáp ứng ngưỡng đó. Trên tất cả các sản phẩm này, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng gần 300 triệu USD trong quý đầu tiên của năm 2020 so với năm 2017. Một phần đáng kể của thương mại này có thể đã chuyển hướng thuế quan. Các nhà phân tích đã sử dụng các tiêu chuẩn thấp hơn này để phân tích thương mại giữa Mỹ, Trung Quốc và Đài Loan và tìm thấy năm sản phẩm đáp ứng chúng, bao gồm cả thắt lưng và giấy nhôm. Đối với các sản phẩm này, xuất khẩu của Đài Loan cao hơn 27 triệu USD trong quý đầu năm 2020 so với cùng kỳ năm 2017. Cũng có bốn sản phẩm đáp ứng tiêu chí này cho thương mại giữa Trung Quốc, Thái Lan và Mỹ, bao gồm cả điều hòa không khí và tai nghe không dây, đã lên tới 67 triệu USD gia tăng thêm trong thương mại.

Trong khi phân tích vĩ mô mang tính gợi ý, việc đào sâu vào chi tiết cụ thể khó hơn. Các mức thuế mới mà Tổng thống Trump ban hành đối với hàng hóa Trung Quốc thuộc thẩm quyền của luật thương mại Mỹ được gọi là Mục 301, cho phép tổng thống áp dụng thuế quan để gây áp lực cho các nước khác chấm dứt các hoạt động thương mại không công bằng. Brian Hoxie - Giám đốc thực thi hải quan - cho biết, các cơ quan hải quan đang tích cực thực thi thuế quan mới, nhưng không thể chia sẻ chi tiết cụ thể. Các luật như Đạo luật Bí mật Thương mại bảo vệ các quyền của nhà nhập khẩu hạn chế giới hạn số lượng thông tin mà cơ quan hải quan có thể đưa ra. Luật sư của các nhà sản xuất Mỹ lập luận rằng, các quy tắc cho phép thảo luận công khai các hành động thực thi thuế quan, nên được mở rộng để bao gồm thuế quan Mục 301 đối với Trung Quốc, khiến chúng có nhiều khả năng được thi hành. Hải quan Mỹ cho biết, đã thu hồi được 840.000 USD thuế đối với hàng nhập khẩu bị phân loại sai trong năm tài chính hiện tại, trên tất cả mọi thứ, từ phụ tùng ô tô đến các sản phẩm thủy tinh. Trong bối cảnh, cơ quan này đã thu được 55 tỷ USD thuế quan theo Mục 301 từ các nhà nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc kể từ lần đầu tiên được áp đặt thuế quan vào tháng 7/2018.

Cho đến nay, mục tiêu của thuế quan mới đã giúp giảm thâm hụt giữa hàng nhập khẩu và xuất khẩu của Mỹ. Nhiều nhà kinh tế không ngạc nhiên, vì họ cho rằng thâm hụt được thúc đẩy nhiều hơn bởi các giao dịch mua tài sản của Mỹ như trái phiếu kho bạc hơn là giao dịch hàng hóa. Thuế quan đã làm giảm nhập khẩu tổng thể các sản phẩm Trung Quốc của Mỹ, nhưng đó không phải là tất cả những gì đã xảy ra. Tác động của thuế quan cũng là đẩy thương mại đó sang các thị trường mới, thông qua việc điều chỉnh nhãn hàng hóa hoặc thông qua những thay đổi thực sự trong sản xuất. Amit Khandelwal và David Atkins, các giáo sư kinh tế của Đại học Columbia, đã xem xét sự méo mó trong thương mại như thuế quan và lẩn tránh thuế ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế ở các nước thu nhập thấp. Việc định hướng lại thương mại hoặc truyền tải hàng hóa có thể có khả năng dẫn đến sản xuất thực tế tại các quốc gia đang được sử dụng để chuyển hàng. Có khả năng công ty Trung Quốc sẽ cần phải chọn một quốc gia có chế độ thuế quan thuận lợi và thiết lập một số cơ sở hạ tầng địa phương để thực hiện việc vận chuyển này.

Một ví dụ về điều này, họ chỉ ra ngành công nghiệp may mặc khổng lồ của Bangladesh. Bắt đầu với một nhà sản xuất Hàn Quốc thành lập một liên doanh ở nước này để tận dụng mức thuế thấp đối với hàng hóa Bangladesh tại các thị trường phương Tây. Trong một thế giới nơi các nhà lãnh đạo hiện đang xem các loại thuế này như một công cụ chính để định hình ngành công nghiệp trong nước và đạt được đòn bẩy so với các đối thủ kinh tế, thì “hộp đen” về thực thi thuế quan cần phải được mở ra.

Mạnh Tiến, Bộ TTTT