Hội nhập kinh tế quốc tế có ý nghĩa quan trọng đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Nhận thức rõ tầm quan trọng của chiến lược hội nhập kinh tế quốc tế, ngay từ rất sớm, Đảng ta đã có các chỉ đạo triển khai quyết liệt và được thể hiện trong các Nghị quyết, văn bản của các Đại hội Đảng toàn quốc qua các thời kỳcho đến nay. Hội nhập quốc tế đã được mở rộng trên tất cả các lĩnh vực, trong đó, hội nhập kinh tế quốc tế vẫn là trọng tâm. Công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế đã mang lại những hiệu quả vô cùng to lớn, toàn diện, góp phần thúc đẩy phát triển của đất nước, cũng như khẳng định uy tín, vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Hiện nay Việt Nam đã và đang tham gia 19 Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương với hầu hết các nền kinh tế trên thế giới. Trong đó, 16/19 FTA đã có hiệu lực với hơn 60 đối tác, phủ rộng khắp các châu lục, với tổng GDP chiếm gần 90% GDP toàn cầu. Đây cũng chính là cơ sở, là nền tảng đưa Việt Nam trở thành một trong những nước dẫn đầu khu vực về tham gia các khuôn khổ hợp tác kinh tế song phương và đa phương. Hội nhập kinh tế sâu rộng đã giúp nâng cao vị thế và tiếng nói của Việt Nam trên trường quốc tế.

Những dấu ấn nổi bật trong tiến trình Hội nhập kinh tế quốc tế

+ Tham gia các tổ chức,diễn đàn kinh tế quốc tế

Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta được thúc đẩy thông qua việc chủ động, tích cực tham gia vào các diễn đàn và khuôn khổ hợp tác kinh tế như:ASEAN, ASEM, APEC, WTO.

+ Tham gia ký kết và đàm phán các Hiệp định thương mại tự do (FTA):

Việt Nam tích cực, chủ động tham gia đàm phán, ký kết FTA với các đối tác quan trọng trong đó có 3 FTA thế hệ mới, tiêu chuẩn cao. Mới đây nhất Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE (CEPA - đọc là Xê-pa) đã được ký kết vào tháng 10 năm 2024.

Những kết quả hội nhập kinh tế quốc tế trong thời gian qua đã góp phần quan trọng đưa Việt Nam vào nhóm các nước có mức độ liên kết cao nhất trong khu vực với tỷ trọng kim ngạch xuất nhập khẩu trên GDP vượt trên 200%. Những kết quả đã đạt được là tiền đề quan trọng để Việt Nam tiếp tục thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế trong những giai đoạn tiếp theo trên cơ sở tận dụng hiệu quả các thành tựu của CMCN 4.0 và hội nhập quốc tế.

Vai trò của Chính phủ,  Ban chỉ đạo liên ngành Hội nhập quốc tế về kinh tế và các bộ, ngành

Các hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế trong thời gian qua đã và đang được triển khai một cách bài bản, thống nhất từ Trung ương đến địa phương và đi vào đời sống của người dân và doanh nghiệp. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ; Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế - một trong ba trụ cột của Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế - đã phát huy vai trò phối hợp hiệu quả, cùng với Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan tích cực triển khai thực hiện công tác đàm phán, ký kết, thực thi các FTA và các nhiệm vụ liên quan đến công tác hội nhập kinh tế quốc tế.

Trong bối cảnh hội nhập toàn diện, sâu rộng và cạnh tranh chiến lược gia tăng, , Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24 tháng 01 năm 2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Đây là văn bản chỉ đạo quan trọng, mang tính tổng thể của Đảng về hội nhập quốc tế, đề ra các mục tiêu, quan điểm chỉ đạo và định hướng nhiệm vụ, giải pháp lớn để nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính đồng bộ, toàn diện, sâu rộng của hội nhập quốc tế trong tình hình mới, đưa đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Ngày 25 tháng 8 năm 2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Quyết định số 1812/QĐ-TTg kiện toàn Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế. Theo đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên là Phó Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế.

Ngày 17 tháng 9 năm 2025, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã ký ban hành Quyết định số 09/QĐ-BCĐLNKT về thành viên tham gia Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế, gồm 15 thành viên; trong đó Phó Trưởng Ban là Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân giữ vai trò thường trực; 13 Ủy viên là các đồng chí lãnh đạo cấp Thứ trưởng của 9 bộ và cơ quan ngang bộ cùng với 4 đồng chí Phó Chủ tịch UBND các Thành phố (Hà Nội, Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng). Các thành viên Ban Chỉ đạo là đại diện các bộ, ngành, địa phương có vai trò và vị trí quan trọng trong hoạt động thương mại quốc tế, tham gia thường xuyên, chặt chẽ trong công tác hội nhập kinh tế quốc tế.

Tiếp đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng đã ký các Quyết định số 12/QĐ-BCĐLNKT ban hành Quy chế làm việc và Quyết định số 13/QĐ-BCĐLNKT ngày 30 tháng 9 năm 2025 ban hành Kế hoạch nhiệm vụ công tác năm 2025-2026 của Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế nhằm phát huy vai trò, công tác phối hợp liên ngành giữa các bộ, ngành, địa phương để nâng cao hiệu lực, hiệu quả và tính đồng bộ của hội nhập kinh tế quốc tế; đồng thời nắm bắt, chỉ đạo xử lý kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách về hội nhập kinh tế quốc tế thuộc phạm vi, thẩm quyền giải quyết của Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế, các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Với vai trò là Phó Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên xác định trong thời gian tới Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế cần thực hiện tốt các nhiệm vụ sau:

- Tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong chỉ đạo bộ, ngành, địa phương quán triệt và triển khai hiệu quả Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24 tháng 01 năm 2025 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 153/NQ-CP  ngày 31 tháng 5 năm 2025 cùng các kế hoạch, chương trình hành động của Chính phủ về hội nhập kinh tế quốc tế, trong đó có việc triển khai đàm phán và thực thi hiệu quả các FTA theo các định hướng, giải pháp đã được nêu tại Quyết định số 112/QĐ-TTg ngày 19/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Định hướng tham gia các FTA đến năm 2030, tầm nhìn 2035.

- Phát huy tối đa vai trò của cơ chế điều phối liên ngành trong triển khai công tác hội nhập kinh tế quốc tế. Thực tiễn gần đây, quá trình chuẩn bị và tổ chức đàm phán Hiệp định thương mại đối ứng với Hoa Kỳ đã cho thấy rõ hiệu quả của sự phối hợp liên ngành. Trong bối cảnh thời gian chuẩn bị ngắn, quy mô lớn, nội dung phức tạp, cơ chế này đã giúp huy động nguồn lực nhanh chóng, xây dựng kịch bản đàm phán linh hoạt và kịp thời báo cáo lên lãnh đạo các cấp để xử lý các vấn đề phát sinh. Đây là minh chứng cho thấy tính tất yếu của việc duy trì và củng cố cơ chế phối hợp liên ngành trong mọi tiến trình hội nhập.

Hội nhập quốc tế trong giai đoạn tới sẽ diễn ra ngày càng sâu rộng và toàn diện, đòi hỏi sự gắn kết chặt chẽ giữa các lĩnh vực kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, văn hóa, xã hội và khoa học – công nghệ. Trong tiến trình đó, Bộ Công Thương, với vai trò là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo liên ngành về kinh tế, sẽ tiếp tục chủ động, tích cực tham mưu và bảo đảm công tác điều phối liên ngành được triển khai nhịp nhàng, hiệu quả, qua đó khẳng định vị trí trung tâm của hội nhập kinh tế trong tiến trình hội nhập chung./.

Nguồn: TS. Cao Mạnh Cường, chuyên gia kinh tế